Hashimoto – co to jest?

Niedziela, 06.06.2021

Choroba Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną w postaci przewlekłego zapalenia tarczycy, która ściśle wiąże się z układem odpornościowym. Przyczyną problemów z tarczycą mogą być czynniki genetyczne oraz stres.

Inne czynniki, które prawdopodobnie wpływają na rozwój Hashimoto, to:

  • wahania poziomu estrogenów (typowe w czasie menopauzy);
  • infekcje;
  • wysokie spożycie jodu;
  • niedobory selenu w diecie;
  • sole litu;
  • niektóre leki

Medycyna wciąż nie wie, skąd dokładnie bierze się choroba Hashimoto. Po prostu w pewnym momencie w tarczycy zaczyna się toczyć stan zapalny, który powoli ją niszczy. Stan zapalny wywołany jest atakiem własnych komórek odpornościowych, które z jakiegoś powodu zaczynają widzieć w niej wroga.

Objawy Hashimoto
Badania pokazują, że aż 90% pacjentów z niedoczynnością tarczycy ma Hashimoto. Łagodzenie objawów Hashimoto wymaga jednak kompleksowego działania i spojrzenia na organizm w holistyczny sposób. Odpowiednie leczenie, styl życia, dieta oraz suplementacja pozwolą znacznie ograniczyć lub pozbyć się całkowicie objawów choroby.

Częste objawy Hashimoto:

  • “tycie z powietrza”, czyli problemy z utrzymaniem prawidłowej masy ciała,
  • zmęczenie i senność
  • zaburzenia cyklu miesiączkowego,
  • obniżone libido,
  • suchość skóry i łamliwość włosów,
  • częste wahania nastroju,
  • zaburzenia pamięci i koncentracji, czyli tzw. “mgłę mózgową”,
  • spadek sił i depresję,
  • szybkie męczenie,
  • odczuwanie zimna,
  • ból stawów i mięśni,
  • bladość i obrzęk twarzy oraz pogrubienie rysów,
  • łuszczenie skóry oraz pociemnienie okolic kolan i łokci,
  • trudności z zajściem w ciążę,
  • spowolnione tętno,
  • depresja,
  • powiększony język,
  • zwiększone stężenie cholesterolu,
  • anemię,
  • chrypkę,
  • zaparcia.

Jak zdiagnozować Hashimoto?
Podstawowymi badaniami, które należy zrobić, jest określenie poziomu hormonów tarczycy:

  • TSH
  • fT3
  • fT4
  • Przeciwciała anty-TPO i anty-TG
  • USG tarczycy

Z takim kompletem badań udaj się do endokrynologa. W Hashimoto dosyć często obserwuje się spadek poziomu żelaza we krwi. Kiedy towarzyszy Ci uczucie zimna, osłabienie lub jesteś na diecie wegetariańskiej, albo wegańskiej koniecznie zbadaj poziom ferrytyny. Jest ona odpowiedzialna za magazynowanie żelaza w organizmie.

Dodatkowo polecam zbadać:

  • Morfologia z rozmazem
  • Lipidogram i próby wątrobowe
  • Glukoza i insulina na czczo
  • Poziom witaminy D3
  • Poziom witaminy B12
  • Kreatynina

Dietoterapia w Hashimoto
Dieta przeciwzapalna to plan żywieniowy, który ma na celu wyciszenie toczącego się w organizmie przewlekłego stanu zapalnego, a dzięki temu zapobieganie wielu chorobom, u których źródła leży chroniczne zapalenie o niskiej intensywności

Dieta przeciwzapalna na czym polega?

Naukowcy wysnuli hipotezę, że przewlekły stan zapalny można kontrolować dietą. Według tej teorii spożywanie określonych pokarmów lub ich składników może mieć efekt prozapalny lub przeciwzapalny.
Indeks prozapalności diety (ang. DII®, Dietary Inflammatory Index) to narzędzie, które ocenia efekt całej diety, danego produktu lub składnika żywności (jako prozapalny, przeciwzapalny, lub bez wpływu) na podstawie ich wpływu na stężenie markerów stanu zapalnego – zwykle białka C-reaktywnego (CRP). Indeks ten został po raz pierwszy opisany w 2009 roku.
Narzędzie opiera się na danych zebranych z piśmiennictwa – doniesień dotyczących związku między danymi dietami, żywnością, składnikami żywności, a stężeniami markerów stanu zapalnego – na tej podstawie je odpowiednio punktowano.

W 2014 r. przeprowadzono ponowny przegląd piśmiennictwa i zaktualizowano założenia tego wskaźnika – obecnie uważa się, że im wyższy DII, tym bardziej prozapalny efekt diety, jednocześnie pojawiła się tendencja do oceniania całego wzorca diety, nie tylko pojedynczych jej składników.

Założeniem stosowania diety przeciwzapalnej ma być jej korzystny wpływ na obniżenie stężenia markerów stanu zapalnego, np. białka CRP.

Piramida diety przeciwzapalnej
Przeciwzapalne składniki żywności, wymienione powyżej, stały się podstawą do opracowania piramidy diety przeciwzapalnej. Do tej pory w literaturze naukowej znaleźć możemy dwie propozycje takich piramid. Pierwsza z nich została stworzona przez dr Weila. Obejmuje ona 16 różnych grup żywności. Produkty, które należy jeść, stosując przeciwzapalny plan odżywiania to:


1. Warzywa (minimum 4-5 porcji dziennie) – szczególnie zielone warzywa liściaste (szpinak, jarmuż), warzywa krzyżowe (kalafior, brokuł, brukselka, kapusta), marchew, buraki, cebula, fasolka, wodorosty. Są bardzo dobrym źródłem flawonoidów i karotenoidów o potencjale antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym. Najlepiej wybierać warzywa z całej palety kolorystycznej, aby dostarczać sobie różnych składników odżywczych. Warzywa można jeść surowe i gotowane.

2. Owoce (3-4 porcje dziennie) – im ciemniejsze owoce, tym więcej zawierają składników przeciwutleniających i przeciwzapalnych. Podobnie jak warzywa, dostarczają flawonoidów
i karotenoidów. Wskazane jest jedzenie różnorodnych owoców.

3. Ziarna (3-5 porcji dziennie) – ryż dziki, brązowy i basmati, kasza gryczana i jęczmienna, komosa ryżowa, płatki zbożowe to produkty polecane. Ich zadaniem jest dostarczanie energii i minimalizowanie gwałtownych skoków poziomu glukozy i insuliny we krwi, co sprzyja procesom zapalnym. Pieczywo nie jest dopuszczalne.

4. Makaron (2-3 razy w tygodniu) – z mąki razowej, ryżowy, z fasoli to dodatki skrobiowej dopuszczalne w diecie przeciwzapalnej. Ważne, aby były ugotowane al dente, przez co mają niższy indeks glikemiczny i powodują mniejsze wahania poziomu glukozy we krwi.

5. Nasiona roślin strączkowych (1-2 porcje dziennie) – fasola, groch, soczewica, ciecierzyca są bogate w kwas foliowy, magnez, potas oraz błonnik rozpuszczalny, który wspomaga wydalanie toksyn z organizmu. Są przy tym źródłem białka i mają niski indeks glikemiczny, co sprzyja kontroli poziomu cukru we krwi.

6. Zdrowe tłuszcze (5-7 porcji dziennie) – polecanymi źródłami tłuszczu są oliwa z oliwek extra virgin, organiczny, tłoczony na zimno olej rzepakowy, orzechy włoskie i laskowe, pestki, szczególnie nasiona konopi i siemię lniane, nasiona chia, awokado, tłuste ryby morskie, jajka od kur karmionych paszą wzbogacaną w kwasy omega-3 oraz produkty sojowe. Ich zadaniem jest dostarczanie przeciwzapalnych kwasów tłuszczowych omega-3 oraz antyoksydacyjnych polifenoli.

7. Ryby i owoce morza (2-6 razy w tygodniu) – łosoś, śledź, sardynki, tuńczyk czy makrela to źródła kwasów tłuszczowych omega-3 o działaniu przeciwzapalnym. Ich spożycie jest tym bardziej istotne, że to jedne z niewielu źródeł tych cennych tłuszczów w żywności.

8. Produkty sojowe (1-2 porcje dziennie) – tofu, tempeh, mleko sojowe i dania z soją mają zapewnić odpowiednią ilość antyoksydacyjnych izoflawonów. Należy wybierać produkty z całego ziarna soi, a nie z izolatu białka sojowego, jak odżywki białkowe i dania gotowe.

Ważne: U osób z chorobami tarczycy bardzo ważnej jest, że soja może utrudniać wchłanianie leku stosowanego w niedoczynności- Letrox lub Euthyrox. Zaleca się brać lewotyroksynę pół godziny przed pierwszym posiłkiem, a odstęp od pierwszego posiłku z soją powinien wynosić min. 4 godziny.

9. Gotowane grzyby azjatyckie (bez ograniczeń) – grzyby shiitake, enokidake, maitake i inne zawierają składniki wspierające funkcjonowanie układu odpornościowego. Nie wolno ich jeść na surowo.

10. Źródła białka (1-2 razy w tygodniu) – sery, wysokiej jakości nabiał, jajka, drób bez skóry i chudy nabiał to produkty, które mogą pojawiać się w diecie przeciwzapalnej, ale ich spożycie należy ograniczyć.

11. Zioła i przyprawy (bez ograniczeń) – to składniki diety o potężnym potencjale antyoksydacyjnym. Można stosować zarówno świeże, jak i suszone.

12. Herbata (2-4 kubki dziennie) – zielona, biała i oolong są źródłami katechin i innych związków przeciwzapalnych. Należy zaparzać je w odpowiedni sposób, aby zmaksymalizować korzyści zdrowotne i smakowe.

13. Suplementy (codziennie) – suplementacja multiwitaminowa i multimineralna ma na celu uzupełnienie niedoborów, jeśli osoba na diecie przeciwzapalnej nie jest w stanie przestrzegać jej dokładnie. Szczególnie istotne suplementy to witamina C, witamina E, karotenoidy, selen, koenzym Q10, witamina D oraz olej rybi.

14. Czerwone wino (opcjonalnie, nie więcej niż 1-2 lampki dziennie) – to produkt o bardzo dobrze poznanym działaniu przeciwzapalnym, za które odpowiada głównie resweratrol i kwercetyna.

15. Zdrowe słodycze (sporadycznie) – niesłodzone suszone owoce, sorbety owocowe i gorzka czekolada o zawartości kakao min. 70% to słodycze, które są dopuszczone w diecie przeciwzapalnej.

Potencjał przeciwzapalny diety śródziemnomorskiej, DASH i wegetariańskiej

Większość założeń diety przeciwzapalnej spełniają znane nam już wzorce żywieniowe – diety śródziemnomorskiej, DASH oraz wegetariańskiej. Wszystkie one opierają się na dużej podaży warzyw i owoców, produktów zbożowych pełnoziarnistych, zdrowych tłuszczach oraz roślinnych bądź zwierzęcych źródłach białka.

Dieta śródziemnomorska
To nie tylko model żywieniowy, ale również kulturowy i środowiskowy. Jej efekt przeciwzapalny wykazano m.in. w badaniu PREDIMED. W grupie osób z wysokim ryzykiem sercowo-naczyniowym porównano dietę niskotłuszczową, z dietą śródziemnomorską z dodatkiem oliwy bądź orzechów. Zaobserwowano, że osoby na diecie śródziemnomorskiej miały niższe stężenia markerów stanu zapalnego we krwi, a także niższe ryzyko wystąpienia incydentu kardiologicznego.

Dieta DASH
Dieta DASH również może być przydatna w redukcji stanu zapalnego organizmu. W metaanalizie wykazano, że jej stosowanie wiązało się z obniżeniem hs-CRP w surowicy jako biomarkera ogólnoustrojowego zapalenia. Efekt ten był większy w badaniach trwających osiem tygodni lub dłużej.

Dieta wegetariańska
Kolejna metaanaliza potwierdziła, że także dieta wegetariańska jest skutecznym przeciwzapalnym modelem żywieniowym. Zaobserwowano, że grupy badane będące na dietach bezmięsnych cechowały się niższym stężeniem markerów zapalnych, takich jak: CRP, fibrynogen i całkowita liczba leukocytów.

Korzyści zdrowotne wynikające z zastosowania diety przeciwzapalnej
W badaniach wykazano, że zastosowanie diety przeciwzapalnej może być skuteczną interwencją żywieniową w prewencji i wspomaganiu leczenia otyłości, chorób kardiometabolicznych, autoimmunologicznych (w tym nieswoistych chorób zapalnych jelit oraz reumatoidalnego zapalenia stawów), nowotworów (m.in. piersi), chorób neurodegeneracyjnych (choroba Alzheimera) i depresji. Włączenie do zwyczajowej diety większej ilości warzyw i owoców, tłustych ryb morskich (źródła kwasów omega-3), białka roślinnego, ziół i przypraw oraz innych składników przeciwzapalnych żywności pozwala na obniżenie stężenia markerów zapalnych, które zaś zaliczane są do czynników ryzyka wielu chorób niezakaźnych.

Hashimoto a gluten
Bezwzględne przestrzeganie diety bezglutenowej jest wskazane w przypadku zdiagnozowanej celiakii, alergii na pszenicę lub nieceliakalnej nadwrażliwości na gluten. U chorego z Hashimoto, u którego nie współwystępują te jednostki chorobowe stosowanie diety bezglutenowej nie jest konieczne. Mimo mody na jej stosowanie, obecnie nie ma dowodów na efekt tego sposobu żywienia we wspomaganiu leczenia niedoczynności tarczycy typu Hashimoto, bez współistniejącej choroby glutenozależnej.

Dieta bezglutenowa to nie tylko eliminacja glutenu, lecz także innych cennych składników, których dostarczają nam produkty zbożowe – tj.  błonnika, białka, żelaza, cynku, magnezu oraz kwasu foliowego i innych witamin (np. B12).

Dietoterapia w chorobie Hashimoto – podsumowanie
Osoby zmagające się z niedoczynnością tarczycy i Hashimoto powinny szczególnie zwrócić uwagę na te składniki odżywcze. Jest to ważne nie tylko dla osób z chorą tarczycą, ale każdego z nas, kto chce czuć się dobrze i zależy mu na własnym zdrowiu. Stawiajmy przede wszystkim na dobrze zbilansowaną dietę bogatą w witaminy i składniki mineralne.
Jak widać, większość wymienionych składników odżywczych można znaleźć w naprawdę wielu produktach żywnościowych. Zapotrzebowanie na większość z nich można spokojnie zapewnić za pomocą diety nawet ponad to. Suplementacja, jak sama nazwa wskazuje, powinna być uzupełnieniem diety, jeśli z jakichś powodów jest ona niewystarczająca. Pamiętajmy, że suplementy dobieramy pod nasze potrzeby.

Zdrowe odżywianie bogate w składniki odżywcze powinno stać się naszym stylem życia, a nie tylko przejściowym etapem. W przeciwnym razie pozytywne zmiany w samopoczuciu nie będą zauważalne lub szybko znikną.

Źródła: